Władysław Aleksander Suryn, urodzony 7 czerwca 1894 roku w Krośnie, był ważną postacią w historii Polski. Jako podpułkownik artylerii Wojska Polskiego, jego życie zostało naznaczone nie tylko służbą wojskową, ale również działalnością na rzecz niepodległości Polski.
Suryn zginął tragicznie w wiosną 1940 roku w Charkowie, stając się jedną z wielu ofiar zbrodni katyńskiej, która wywarła trwały cień na polskiej historii. Jego życie i poświęcenie tworzą część szerszej narracji o walce Polaków o wolność i niezależność.
Życiorys
Władysław Suryn przyszedł na świat 7 czerwca 1894 roku w Krośnie, które wówczas było miastem powiatowym w ramach Królestwa Galicji i Lodomerii. Pochodził z rodziny Włodzimierza, pełniącego funkcję dyrektora Kasy Oszczędnościowej, oraz Eugenii z Bielińskich, która odeszła w 1951 roku. Edukację rozpoczął w c. k. Szkole Realnej w swoim rodzinnym mieście.
Do roku 1914 aktywnie udzielał się w tajnym skautingu oraz Związku Strzeleckim, a następnie zdecydował się wstąpić do Legionów Polskich. Począwszy od 1 września 1915 roku, był świadkiem wielu przełomowych zdarzeń w 1. baterii 1 pułku artylerii. Jego odwaga ujawniała się w trakcie walk, gdzie brał udział w potyczkach nad Styrem, Kostiuchnówką, w Wołczecku, Nowej Rudzie, Stobychwie, Rudce Miryńskiej oraz Sitowiczach od 23 września 1915 roku do 8 października 1916 roku.
Na wiosnę 1917 roku, jego umiejętności bojowe zostały docenione przez komendę 1 pułku artylerii, co zaowocowało wnioskiem o przyznanie mu Krzyża Wojskowego Karola. W okresie od 21 maja do 23 lipca 1917 roku kształcił się na artyleryjskim kursie oficerskim w Górze Kalwarii. W 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. 18 marca 1919 roku, jako podoficer legionów, uzyskał stopień podporucznika artylerii.
Późniejsze przeniesienia do różnych jednostek wojskowych pozwoliły mu na dalszy rozwój kariery. Walcząc w 13 pułku artylerii polowej podczas wojny z bolszewikami, wyróżnił się podczas bitwy pod Kotiurzyńcami, co miało miejsce 28 kwietnia 1920 roku. Jego stopień porucznika potwierdzono 19 stycznia 1921 roku, retroaktywnie zajmując miejsce w grupie oficerów byłej armii gen. Hallera.
Po zakończeniu wojny, Suryn pozostał w wojsku jako oficer zawodowy, kontynuując służbę w 13 pułku artylerii w garnizonie Równe. Został zweryfikowany w stopniu kapitana 3 maja 1922 roku, a 12 kwietnia 1927 roku otrzymał awans na majora. W czerwcu tego samego roku objął dowództwo II dywizjonu 13 pułku, a kolejno przenoszono go na różne stanowiska, aż do 31 sierpnia 1939 roku, gdy dowodził 33 pułkiem artylerii lekkiej.
Niestety, po kapitulacji Lwowa, Suryn trafił do niewoli sowieckiej, gdzie przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Charkowie, a jego ciało pochowano w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach. Obecnie od 17 czerwca 2000 roku miejsce to nosi miano Cmentarza Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie, a jego nazwisko znajduje się na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 3157.
Dopiero 5 października 2007 roku, minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, nadał mu pośmiertnie stopień pułkownika, oficjalnie ogłaszając ten awans 9 listopada 2007 roku podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Na cmentarzu komunalnym w Krośnie spoczywa jego żona, Nina Surynowa z Tockich, która zmarła w 1967 roku.
Ordery i odznaczenia
Władysław Suryn był osobą, która otrzymała wiele odznaczeń i wyróżnień za swoje zasługi. Jego osiągnięcia zostały docenione przez władze, co potwierdzają przyznane mu odznaczenia. Oto lista najważniejszych z nich:
- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
- Krzyż Walecznych czterokrotnie,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
Przypisy
- Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 8 [dostęp 14.10.2024 r.]
- Suryn Władysław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 24.01.2024 r.]
- Eugenia Surynowa z Bielińskich. Urząd Miasta Krosna. [dostęp 24.01.2024 r.]
- Nina Surynowa z Tockich. Urząd Miasta Krosna. [dostęp 24.01.2024 r.]
- Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 17.09.2024 r.]
- Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 26.08.2024 r.]
- Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 28.08.2024 r.]
- „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 15.09.2023 r.]
- Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007.
- Dz. Rozk. Wojsk. Nr 36 z 1.04.1919, poz. 1148.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 29.01.1921, s. 153.
- Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 739.
- Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 660.
- Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 196.
- Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 819.
- Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 395, 456.
- Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 181, 669.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31.08.1935, s. 99.
- Zarzycki 1998 ↓, s. 16.
- Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 748.
- Dokumenty 1997 ↓, s. 132, 166.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 525.
- Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 468.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Józef Czuchra | Leszek Kozłowski | Zbigniew Szuber | Stanisław Jugendfein | Władysław Kasza | Tadeusz Kazalski | Józef Kwaciszewski | Tadeusz Kubit | Karol Zborowski | Jacek Bajger | Stanisław Pelc (1895–1980) | Kazimierz Wianecki | Władysław Glazór | Irena Chodorowska (harcerka) | Franciszek Płonka | Jan Niezgoda | Żywisław Leliwa-Pilecki | Juliusz ZiembaOceń: Władysław Suryn