Franciszek Płonka, znany również pod pseudonimami Jeleń oraz Kubacki, był postacią niezwykle ważną w historii Polski, szczególnie w kontekście drugiej wojny światowej. Urodził się 2 stycznia 1908 roku w Krośnie, a swoje życie zakończył tragicznie 26 czerwca 1943 roku w Przysietnicy.
Jako porucznik, Płonka pełnił kluczową rolę jako dowódca oraz organizator oddziału krośnieńskiego, który nosił nazwę OP-11. Był także zaangażowany w działalność narodowych organizacji wojskowych, takich jak NOW oraz Armia Krajowa (AK).
Warto również podkreślić, że był bratem Orskiego, co dodaje osobistego wymiaru do jego biografii i wskazuje na rodzinną tradycję zaangażowania w walkę o niepodległość Polski.
Życiorys
Franciszek Płonka, będąc osobą o znaczącym wpływie, zainicjował oraz założył organizację wojskową, która miała charakter ponadlokalny. Wydarzenie to miało miejsce na spotkaniu 21 listopada 1939 roku w mieszkaniu urzędnika Sądu Okręgowego, Wiktora Łąckiego Sępa, w Jaśle. Płonka zdobył zaufanie i współpracę miejscowych strażników więziennych, tworząc sieć kontaktów w środowisku przemysłu naftowego, leśnictwa, kolejnictwa, poczty oraz sądownictwa. Istotnym krokiem był również uruchomienie punktu kontaktowego w mieszkaniu Marii Filipińskiej, znajdującym się przy ul. Floriańskiej w Jaśle.
W historii widnieje jego uczestnictwo w napadzie, który miał miejsce w nocy z 26 na 27 stycznia 1943 roku. Wraz z grupą, w skład której wchodzili m.in. Zenon Sobota, Jan Magura oraz Stanisław Magura, a także J. Szczepaniak (ps. Kos) oraz Roman Myśliwiec (ps. Roman), dokonali oni napadu na Kasę Zarządu firmy Karpathen Öl Aktiengesellschaft w Krośnie. Efektem tej akcji było zdobycie kwoty 789 562 zł, która miała zostać przeznaczona dla Armii Krajowej.
Płonka był również odpowiedzialny za organizowanie szeregu akcji sabotażowych oraz wywiadowczych, zwłaszcza na lotnisku w Krośnie. Krystyna Samborska z OP-11 AK otrzymała od niego istotne zadanie, mające na celu pozyskanie broni i amunicji w niemieckim kasynie usytuowanym na lotnisku.
W dniu 20 maja 1943 roku jego patrol dywersyjny, znany jako „Kubacki”, zdołał interweniować oraz powstrzymać nieograniczone rekwirowanie bydła. W trakcie tego incydentu zaatakowano pojazd starosty krośnieńskiego F. Heinischa oraz kierownika rzeźni, odbierając im samochód oraz broń.
Franciszek Płonka, w towarzystwie Zenona Soboty (ps. „Korczak”), wchodził w skład grupy, która 26 czerwca 1943 roku o godzinie 7:30 w Sanoku przeprowadziła egzekucję na Franciszku Goryniu, byłym oficerze WP i konfidentcie gestapo. Niestety, podczas drogi powrotnej, w wyniku strzelaniny z niemiecką żandarmerią, Płonka poniósł śmierć. Zasługi Płonki zostały uhonorowane przyznaniem mu Krzyża Virtuti Militari.
Jego żona, Stanisława z Bachurskich – Płonka (ur. 1911), padła ofiarą gestapo w Jaśle. W tragicznych okolicznościach, zaatakowała niosącą jej siostrę Niusię Tarkową, ginąc razem z nią 11 lutego 1943 roku. Grobowiec Franciszka i Stanisławy Płonków został ustanowiony w żołnierskiej kwaterze na Cmentarzu Komunalnym w Krośnie.
Przypisy
- Franciszek Płonka. krosno.artlookgallery.com. [dostęp 12.01.2021 r.]
- Stanisława Płonka. auschwitz.org. [dostęp 05.05.2020 r.]
- Płonka Franciszek – Małopolska w II Wojnie Światowej [online], malopolskawiiwojnie.pl [dostęp 23.11.2017 r.]
- Zagórski 1995, s. 726-727.
- Zagórski 1995, s. 726.
- W inskrypcji nagrobnej podano datę śmierci 13.06.1943 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Irena Chodorowska (harcerka) | Władysław Glazór | Kazimierz Wianecki | Stanisław Pelc (1895–1980) | Władysław Suryn | Józef Czuchra | Leszek Kozłowski | Zbigniew Szuber | Stanisław Jugendfein | Władysław Kasza | Jan Niezgoda | Żywisław Leliwa-Pilecki | Juliusz Ziemba | Jacek Bajger | Karol Zborowski | Tadeusz Kubit | Józef Kwaciszewski | Tadeusz KazalskiOceń: Franciszek Płonka