Stanisław Sylwester Pelc, urodzony 26 listopada 1895 roku w Krośnie, to postać, która zapisała się w historii jako pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego oraz czołowy przedstawiciel Polskich Sił Zbrojnych.
Jego życie i kariera wojskowa są niezwykle znaczące, szczególnie z perspektywy wydarzeń światowych. W roku 1964 został mianowany przez Władysława Andersa na stopień generała brygady, co czyni go jednym z kluczowych oficerów tamtego okresu.
Stanisław Pelc zmarł 14 października 1980 roku w Londynie, pozostawiając po sobie nie tylko wojskowe osiągnięcia, ale także niezatarte ślady w polskiej historii.
Życiorys
Stanisław Pelc, urodzony 26 listopada 1895 roku w Krośnie, przynależał do rodziny Ignacego oraz Anny z Podhorodeckich. W okresie od sierpnia 1914 do lipca 1917 roku miał zaszczyt służyć w Legionach Polskich, gdzie pełnił rolę dowódcy plutonu w 1 pułku piechoty. Po wystąpieniu kryzysu przysięgowego, został wcielony do armii austriackiej, z której jednak udało mu się uciec, aby zaangażować się w Polską Organizację Wojskową.
Od listopada 1918 roku służył w Wojsku Polskim. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana, uzyskując starszeństwo od 1 czerwca 1919 roku i 737. lokatę w korpusie oficerów piechoty. W tym czasie jego oddziałem macierzystym był 29 pułk Strzelców Kaniowskich. Do maja 1925 z sukcesem pełnił kolejno obowiązki dowódcy kompanii, batalionu oraz zastępcy dowódcy pułku.
6 maja 1925 roku rozpoczął pracę w dowództwie 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu, gdzie zajmował stanowisko oficera sztabu dowódcy piechoty dywizyjnej. 1 listopada 1925 roku został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, rozpoczynając naukę na Kursie 1925/1927. 3 maja 1926 roku, dzięki swym osiągnięciom, awansował na majora, otrzymując starszeństwo od 1 lipca 1925 roku oraz 71. lokatę w korpusie oficerów piechoty.
Po ukończeniu kursu, 28 października 1927 roku, otrzymał powołanie do Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów w Bydgoszczy na stanowisko dyrektora nauk. Następnie, 18 czerwca 1930 roku, przeniesiono go do Wyższej Szkoły Wojennej, gdzie pełnił rolę wykładowcy taktyki piechoty. Duże osiągnięcia umożliwiły mu awans na podpułkownika, co miało miejsce 2 grudnia 1930 roku ze starszeństwem od 1 stycznia 1931 roku oraz 41. lokatą w korpusie oficerów piechoty.
28 czerwca 1933 roku wrócił do 29 pułku Strzelców Kaniowskich, tym razem na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. W czerwcu 1936 roku objął dowództwo 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie. Ostatecznie, na stopień pułkownika został awansowany 19 marca 1938 roku, uzyskując 37. lokatę w korpusie oficerów piechoty. W tym samym roku został przydzielony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, gdzie miał pełnić rolę I oficera sztabu Inspektora Armii, generała dywizji Stanisława Burhardt-Bukackiego.
W przypadku konfliktu z ZSRR był przewidziany na stanowisko szefa sztabu Armii „Wołyń”. Po zakończeniu kampanii wrześniowej, udało mu się przedostać przez Rumunię do Francji, gdzie dowodził piechotą dywizyjną w 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Po zakończeniu kampanii francuskiej, w latach 1940–1945 przebywał w internowaniu w Szwajcarii.
Od lutego 1945 roku do lutego 1946 roku służył w Sztabie Naczelnego Wodza w Londynie, a następnie aktywnie działał w II Korpusie Polskim. Jego osiągnięcia zostały docenione, co doprowadziło do awansu na generała brygady, który przyznał mu gen. broni Władysław Anders ze starszeństwem od 1 stycznia 1964 roku.
Stanisław Pelc zmarł 14 października 1980 roku w Londynie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Gunnersbury.
Ordery i odznaczenia
W ciągu życia Stanisława Pelca, otrzymał on szereg wyróżnień i odznaczeń, które świadczą o jego odwadze oraz poświęceniu dla kraju.
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 732,
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (przyznany 6 czerwca 1931),
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (otrzymany 11 listopada 1937),
- Krzyż Walecznych przyznany za „czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”,
- Krzyż Walecznych przyznany trzykrotnie, „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”,
- Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 10 listopada 1928),
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Polowa Odznaka Obserwatora,
- Odznaka „Za wierną służbę”,
- Państwowa Odznaka Sportowa.
Przypisy
- a b c d e Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 10.
- a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 06.11.2021 r.]
- M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 143.
- Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 418.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 130.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 3 grudnia 1930 roku, s. 328.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 206.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 126.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 51 z 6 maja 1925, s. 244.
- Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 50.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Władysław Suryn | Józef Czuchra | Leszek Kozłowski | Zbigniew Szuber | Stanisław Jugendfein | Władysław Kasza | Tadeusz Kazalski | Józef Kwaciszewski | Tadeusz Kubit | Karol Zborowski | Kazimierz Wianecki | Władysław Glazór | Irena Chodorowska (harcerka) | Franciszek Płonka | Jan Niezgoda | Żywisław Leliwa-Pilecki | Juliusz Ziemba | Jacek BajgerOceń: Stanisław Pelc (1895–1980)