Adam Urbanek, urodzony 15 kwietnia 1928 roku w Krośnie, a zmarły 3 czerwca 2014 roku w Warszawie, był wybitnym polskim biologiem ewolucyjnym oraz specjalistą w dziedzinie paleontologii i paleozoologii.
W swojej karierze naukowej pełnił wiele znaczących ról, w tym m.in. honorowego przewodniczącego Komitetu „Człowiek i Środowisko” Polskiej Akademii Nauk. Jego prace wnosiły istotny wkład w rozwój dziedziny biologii ewolucyjnej, a także w rozumienie procesów zachodzących w przeszłości życia na Ziemi.
Urbanek był związany z Instytutem Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk, gdzie prowadził badania i uczestniczył w wielu projektach naukowych. Był również członkiem Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój nauk biologicznych w Polsce.
Działalność naukowa
Adam Urbanek, uznany naukowiec, od 1973 roku jest członkiem korespondencyjnym Polskiej Akademii Nauk (PAN), a od 1983 roku członkiem rzeczywistym. W czasach jego aktywności pełnił szereg istotnych ról, wliczając w to członkostwo w Prezydium PAN w latach 1975–1989 oraz 1993–1998. Pełnił również funkcję sekretarza Wydziału II – Nauk Biologicznych PAN w latach 1975–1986, a wiceprezesem PAN był w latach 1987–1989.
Jako profesor zwyczajny oraz doktor nauk geologicznych, Adam Urbanek ma również status członka zagranicznego Rosyjskiej Akademii Nauk. Jego wkład w badania naukowe został doceniony poprzez członkostwo w Radzie Naukowej Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, gdzie przewodniczył w latach 1990–2002. Dodatkowo, pełnił funkcję przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN oraz zastępcy przewodniczącego Rady Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN.
Adam Urbanek jest również czynnym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Paleontologicznego (IPA), gdzie przewodniczył Grupie Badań nad Graptolitami w latach 1975-1978. Poza tym, był członkiem Międzynarodowej Unii Nauk Biologicznych (IUBS), a także zasiadał w Komitecie Wykonawczym w latach 1988–1991. Jest zwyczajnym członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, przynależącego do Wydziału IV Nauk Biologicznych.
W jego działalności naukowej znajduje się także członkostwo w Radzie Fundacji „Natura optima dux”, której celem jest utworzenie Muzeum Historii Naturalnej w Warszawie. Ponadto, Adam Urbanek zasila redakcję czasopisma „Paleontological Journal”, przyczyniając się do rozwoju wiedzy paleontologicznej.
Po zakończeniu jego życiowej drogi, Adam Urbanek został pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera B40-1-5).
Nagrody i wyróżnienia
W ciągu swojej kariery Adam Urbanek zdobył szereg uznawanych nagród i wyróżnień, które odzwierciedlają jego znaczący wkład w dziedzinę nauki. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- 1976 – Nagroda Państwowa I stopnia,
- 1985 – Nagroda „Problemów”,
- Medal PAN im. Mikołaja Kopernika,
- 1997 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów za serię monografii zawierających wyniki badań nad sylurskimi graptolitami,
- 2002 – Medal Uniwersytetu Warszawskiego (jako pracownik Wydziału Geologii),
- 2002 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
Działalność społeczna
Adam Urbanek jest współsygnatariuszem listu otwartego, który został skierowany przez polskich naukowców do Prezesa Rady Ministrów Jarosława Kaczyńskiego. List ten dotyczy obrony nauczania teorii ewolucji, co świadczy o zaangażowaniu w ważne kwestie społeczne i edukacyjne.
Dodatkowo, Urbanek jest również członkiem Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów. Jego działalność w tym stowarzyszeniu podkreśla jego zainteresowanie promowaniem racjonalnego myślenia oraz nauki w społeczeństwie.
W latach 1981–1982 pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. Jego kadencja w tej organizacji była czasem, w którym podejmował wiele inicjatyw mających na celu wspieranie badań przyrodniczych oraz rozwój nauki w Polsce.
Książki
Wśród dzieł Adama Urbanka znajdują się tytuły, które wyróżniają się znaczeniem w dziedzinie biologii i ewolucji. Jednym z kluczowych tytułów jest:
- Kuźnicki L., Urbanek A. 1967-1970. Zasady nauki o ewolucji. T. 1-2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,
- Urbanek, A. 2007. Jedno istnieje tylko zwierzę… Myśli przewodnie biologii porównawczej. Muzeum i Instytut Zoologii, Polska Akademia Nauk. xii + 260 str.
Przypisy
- Nagrody „PROBLEMÓW" w roku 1985 otrzymują:, „Problemy”, nr 11 (472), RSW „Prasa-Książka Ruch", 01.11.1985 r., s. 2, ISSN 0032-9487.
- Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Kazimiera Moskalówna | Stanley Kronenberg | Andrzej Gonet | Ludwik Krzyżanowski | Beata Lorens | Stanisław Szczur | Stanisław Owsiak | Joanna Pisulińska | Stanisław Andrzej Moskal | Ewa Orlof | August Mazurkiewicz | Władysław Szombara | Jerzy Ginalski (archeolog) | Józef Marecki | Roman Pelczar | Jan Dąbrowski (historyk) | Jan Tomasz Hołowiński | Zbigniew Bocheński (historyk) | Piotr Rachwał | Lesław HostyńskiOceń: Adam Urbanek