Mieczysław Szawleski

Polityka i administracja

Mieczysław Szawleski urodził się 19 października 1887 roku w Krośnie, a zmarł 16 października 1942 roku w Warszawie. Był człowiekiem wielu talentów, odgrywając ważną rolę jako polski dyplomata i publicysta.

W swojej karierze akademickiej pełnił funkcję profesora w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie, gdzie przyczynił się znacząco do rozwoju wiedzy o polityce i społeczeństwie. Ponadto był pionierem badań nad polską emigracją zarobkową, co czyniło go jednym z ważniejszych myślicieli swojego czasu.

Mieczysław Szawleski był także ideologiem związanym z obozem sanacyjnym, a jego wpływ na politykę był widoczny, kiedy pełnił funkcję posła na Sejm RP w latach 1930–1935.

W czasie II wojny światowej, Szawleski był zaangażowany w działalność Delegatury Rządu na Kraj oraz należał do Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Niestety, w tragicznym finale swojej działalności, został zamordowany przez okupantów niemieckich, co stanowi smutny epilog jego życia pełnego poświęceń dla ojczyzny.

Życiorys

Młodość

Urodził się jako syn Michała Szala, który był miejskim urzędnikiem, oraz Franciszki z domu Ekert (Ekierd). W młodzieńczych latach uczęszczał do gimnazjum w Jaśle, a w czerwcu 1906 roku zdał maturę. Następnie, tego samego roku, rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, jednak szybko przeniósł się na Wydział Prawa. Już w okresie studiów zaangażował się w działalność Związku Akademickiego, studenckiej organizacji o patriotycznym i demokratycznym profilu. W 1910 roku odbył obowiązkową służbę w Armii Austro-Węgierskiej. W lipcu 1911 roku uzyskał absolutorium, a 14 marca 1913 roku zasłużył na tytuł doktora praw. Po wybuchu I wojny światowej, najpóźniej w 1919 roku, zmienił swoje nazwisko na Szawleski.

W 1918 roku brał udział w obronie Lwowa. Z powodu inwalidztwa służył w żandarmerii polowej. Po powrocie ze służby zmuszony był do leczenia w szpitalu wojskowym, a po zakończeniu hospitalizacji zajął stanowisko w Dyrekcji Poczt i Telegrafów, początkowo w Lwowie, a później w Warszawie.

Praca w służbie zagranicznej

Po ukończeniu specjalnych kursów konsularnych rozpoczął pracę w służbie dyplomatycznej. W latach 1920–1924 pełnił funkcję wicekonsula w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku. Brał udział w konferencji polskich konsulów w Waszyngtonie, podczas której poruszano kwestie reemigracji Polaków oraz sposoby przeciwdziałania antypolskiej propagandzie ze strony Ukraińców. Kiedy doszło do nadużyć finansowych, Szawleski stał się członkiem Komisji Likwidacyjnej po rozwiązaniu Polsko-Amerykańskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami w 1923 roku. W USA włączył się również w działalność masonerii.

Jednak już wkrótce po rozpoczęciu pracy w Konsulacie Generalnym, Szawleski wszedł w konflikt z kolegami z pracy. W 1922 roku jego przeniesienie z tej placówki na inną zostało zasugerowane przez kierowników wydziałów konsulatu, wspieranych przez radcę emigracyjnego, lecz konsul generalny Stefan Ludwik Grotowski sprzeciwił się temu. W 1923 roku rozważano jego przeniesienie do Konsulatu RP w Detroit, ale ostatecznie z tego zrezygnowano. Po konflikcie z bezpośrednim przełożonym oraz oskarżeniu o ujawnienie niekorzystnych informacji dotyczących polskiej służby konsularnej, złożył on dymisję i w lutym 1924 roku został odwołany z placówki, co kończyło jego karierę w służbie zagranicznej.

Działalność naukowa i polityczna w okresie międzywojennym

Po powrocie do Polski, Szawleski osiedlił się w Warszawie. Zatrudniony w Banku Polskim na stanowisku naczelnika wydziału ekonomicznego, reprezentował tę instytucję podczas zagranicznych delegacji, m.in. uczestniczył w wydarzeniach w Genewie w 1924 roku. Połowa lat 20. XX wieku to również czas jego pracy jako profesora na Wydziale Nauk Społecznych w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie, gdzie prowadził wykłady na temat polityki polskiej wobec emigracji zarobkowej.

W 1924 roku opublikował pracę Wychodźstwo polskie w Stanach Zjednoczonych Ameryki, a w 1927 roku ukazała się jego publikacja Kwestia emigracji w Polsce, która zawierała wyniki badań nad polską emigracją zarobkową przed 1914 rokiem. Te oba dzieła przyniosły mu uznanie jako pioniera badań nad polskim wychodźstwem ekonomicznym. Kontynuował ten temat w kolejnych pracach takich jak Polityka emigracyjna czy Polacy w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.

W 1928 roku Szawleski wydał książkę Polska na tle gospodarki światowej, analizującą przemiany ekonomiczne po I wojnie światowej. Publikacja ta wywołała liczne polemiki, w tym z Władysławem Studnickim. W swoich artykułach badał również problemy przeludnienia, a jego książka Quo vadere z 1933 roku analizowała międzynarodowe położenie Polski, wskazując m.in. na zagrożenia ze strony totalitarnych mocarstw. Również kwestie bezpieczeństwa państwa były tematem jego prac.

Szawleski był związany z piłsudczykowskim obozem politycznym i aktywnie brał udział w pracach prosanacyjnej Partii Pracy. Uczestniczył w „wyborach brzeskich” z listopada 1930 roku, zdobywając mandat poselski. Był twórcą koncepcji gospodarczej ordynacji wyborczej, która miała na celu promocję samorządu gospodarczego i obalenie dotychczasowej „elity partyjnej”. W pewnym sensie jego poglądy zapowiadały zmiany w polskiej polityce, uwzględniając nowe modele ustrojowe.

II wojna światowa

W 1939 roku brał udział w obronie Warszawy. W czasie okupacji niemieckiej był członkiem Delegatury Rządu na Kraj oraz Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. Został aresztowany przez Gestapo w nocy z 3 na 4 czerwca 1942 roku i przez ponad cztery miesiące przebywał w więzieniu na Pawiaku. 16 października 1942 roku odbyła się jego publiczna egzekucja.

Po wojnie, 24 października 1948 roku, jego szczątki zostały ekshumowane, a następnie razem z innymi ofiarami egzekucji spoczęły w kwaterze więźniów na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C6-2-2).

Życie prywatne

Szawleski miał dwoje rodzeństwa – brata Jana Alfreda Szala oraz siostrę Helenę z Szalów Tomkiewiczową. Jego żoną była Karolina z Blachauszów.

Ważniejsze publikacje

Oto ważniejsze publikacje Mieczysława Szawleskiego, które znacząco wpłynęły na zrozumienie polskich kwestii emigracyjnych oraz gospodarczych w XX wieku:

  • Wychodźstwo polskie w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1924),
  • Polityka emigracyjna (1926),
  • Kwestia emigracji w Polsce (1927),
  • Ludność, emigracja i przeludnienie w Europie powojennej („Ekonomista”. R. 27, 1927, t. 2/3),
  • Polska na tle gospodarki światowej (1928),
  • Rolnictwo i emigracja („Rolnictwo”. R. 1, 1929),
  • Na przełomie naszego ustroju państwowego (1929),
  • Międzynarodowe położenie gospodarcze Polski na tle ostatnich wydarzeń w gospodarce światowej (1929),
  • Sprawy współpracy gospodarczej Polonii Zagranicznej z Macierzą („Polonia Zagraniczna”. R. 2, 1931, nr 11-12),
  • Quo vadere (1933),
  • Program naszej obronności i organizacji wewnętrznej (1935),
  • Referat o ordynacji wyborczej wygłoszony przez Posła M. Szawleskiego na posiedzeniu Prezydium Partii Pracy dnia 30 kwietnia 1935 r. (1935),
  • Nowy świat. Traktat o Rzeczypospolitej Polskiej (1935),
  • Sugestie programowe w związku z hasłem Naczelnego Wodza o obronie narodowej (1936),
  • Polonizm. Ustrój Narodu Polskiego (Warszawa, 1938).

Przypisy

  1. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  2. Polski Słownik Biograficzny 2010-2011, s. 169.
  3. Polski Słownik Biograficzny 2010-2011, s. 168.
  4. Polski Słownik Biograficzny 2010-2011, s. 168-169.

Oceń: Mieczysław Szawleski

★★★★★
Średnia ocena:4.77 Liczba ocen:16