Franciszek Mirandola

---

Życiorys

Wczesne lata i młodość

Franciszek Mirandola, urodzony w rodzinie Wojciecha Pika, aptekarza i radnego Krosna, a także Marii ze Stacherskich, od najmłodszych lat wykazywał talent do nauki i literatury. Swoją edukację zakończył na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie studiował farmację. Mimo że z racji trudności finansowych był zmuszony do pracy w aptekach w takich miejscowościach jak Krosno, Stryj czy Bukowsko, nie zaniechał swoich literackich aspiracji. Jego naukowe podróże, w tym studia z zakresu filozofii w Heidelbergu oraz pobyty w Berlinie i Paryżu, znacznie wzbogaciły jego horyzonty.

W 1901 roku poślubił Elżbietę Marię Lewakowską, córkę konwertyty Augusta Lewakowskiego, zamieszkując wówczas w Krośnie przy ulicy 54. Mirandola przyjął pseudonim literacki, inspirowany zbieżnością swojego nazwiska z nazwiskiem włoskiego renesansowego pisarza Pico della Mirandola. Jego kunszt językowy zaowocował przetłumaczeniem około 200 tomów prozy z literatury włoskiej, francuskiej, angielskiej, niemieckiej oraz skandynawskiej, a także poezji, w tym utworów Novalisa i Laforgue’a.

Debiutował w 1898 roku wydaniem zbioru wierszy pt. „Liber tristium”, który doskonale oddawał ducha młodopolskiego nurtu literackiego. Jego kolejna publikacja, „Liryki”, ukazała się w 1901 roku. Niewiele jednak z jego poezji zostało zebrane w całość, wiele wierszy ukazało się w pismach lewicowych. Mirandola miał styczność z ruchem socjalistycznym już w czasach studenckich i aktywnie uczestniczył w pracy Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Współpracował z redakcją czasopisma „Naprzód”, a także innymi periodykami socjalistycznymi, takimi jak „Ognivo” czy „Robotnik warszawski”. Jego esej „Sztuka a lud” został opublikowany w Bibliotece Latarni.

Czasy wojenne

W okresie I wojny światowej, od 1914 do 1918 roku, Mirandola mieszkał w galicyjskiej miejscowości, gdzie pisał nowele, które później ukazały się w zbiorze „Tempore belli”. Pomimo trudnego okresu, w 1919 roku opublikował kolejny zbiór prozy zatytułowany „Tropy”. Niestety, ostatnie lata jego życia nie sprzyjały najwybitniejszej twórczości. Angażował się w tłumaczenie książek z serii „Biblioteka Laureatów Nobla” Wydawnictwa Polskiego R. Wegnera, a także poszerzał swoją pasję do filmu, co objawiało się pisaniem scenariuszy i opracowywaniem materiałów do projekcji.

Późniejsze lata i śmierć

Pomimo jego licznych aktywności literackich, życie Mirandoli naznaczone było nędzą. Poeta był często krytykowany za filologiczne niedociągnięcia w swoich przekładach, a jego zdrowie zaczęły nadwyrężać nadużycia alkoholu. Po śmierci bliskiego kolegi, Władysława Orkana, popadł w głęboką depresję. W pierwszych dniach czerwca 1930 roku zmarł w swoim lokum przy ul. Felicjanek, gdzie był w trakcie oczekiwania na eksmisję z powodu zaległości czynszowych. Po śmierci został pochowany na cmentarzu Rakowickim. W 1971 roku, przy ul. Rynek 8 w Krośnie, z inicjatywy Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej, upamiętniono go tablica z okazji setnej rocznicy jego urodzin. Natomiast w 2015 roku, w Bibliotece PWSZ w Krośnie, powstała czytelnia imienia Pika Mirandoli, co stanowi kolejny dowód na docenienie jego dorobku literackiego.

Twórczość

Mirandola, jako poeta, wniósł istotny wkład w rozwój literatury, kultywując impresjonistyczne oraz parnasistyczne tendencje. Jego twórczość składała się przeważnie z drobnych utworów, które były zarówno okolicznościowe, jak i opisowe. Te prace wyróżniały się wysoką sprawnością formalną i kunsztem, mimo że ich tematyka pozostawała wtórna wobec dominujących w epoce Młodej Polski inspiracji oraz fascynacji.

Warto jednak podkreślić, że nowele fantastyczne Mirandoli, zebrane w tomie „Tropy” z 1919 roku, przekazują ponadczasowe wartości. Utwory te są często zaliczane do początków polskiego ekspresjonizmu, chociaż autor z powodzeniem wplatał w nie także elementy symbolizmu, groteski, baśni, oniryzmu oraz horroru. Tego rodzaju eksperymenty literackie sprawiają, że „Tropy” można uznać za niewątpliwie prekursorskie względem późniejszych prądów surrealistycznych.

W dziełach Mirandoli istotny wpływ na wykreowaną przez niego rzeczywistość prozy miała filozofia Wschodu, a także teksty Nietzschego oraz psychoanalityczne teorie Junga. W ten sposób, „Tropy” ustawia tego twórcę w rzędzie pionierów niesamowitości w polskiej literaturze, obok takich utalentowanych osobowości jak: Bogusław Adamowicz, Antoni Lange, Stanisław Baliński oraz Stefan Grabiński.

---

Oceń: Franciszek Mirandola

---